Терексай кени Кыргызстандагы эң байыркы тоо-кен ишканаларынын бири болуп саналат, ал Жалал-Абад облусунун Чаткал районундагы Терексай айылында жайгашкан. Тереккан кени 1934-жылы ачылган.
Терексай кенинин байытуу фабрикасы жараксыз абалга келгенине байланыштуу өнөр жай объектилеринин узун тизмесине кошулууга бир кадам калган. Бирок 2016-жылы Кыргыз өкмөтү менен “Кыргызалтын” биргеликте кенге ААК «Cengiz Holding» аттуу түркиялык ири инвесторду тартууга жетишкен.
Бүгүнкү күндө Тереккан, Перевальное жана Терек кендерин камтыган Терексай кендер тобун иштетүү боюнча долбоорду Кыргызстан менен Түркиядагы эң ийгиликтүү бизнес долбоорлордун бири деп атоого болот.
«Эти Бакыр Терексай» ЖЧКсынын алтын ылгоочу фабрикасынын (АЫФ) курулушу 2020-жылы пандемия учурунда башталган. Активдүү иш 2021-жылы уланып, 2022-жылдын февраль айында толугу менен бүткөрүлгөн.
Жаңы ишкананын долбоордук өндүрүштүк кубаттуулугу: жылына 1 миллион тонна руда, орточо суткалык өндүрүмдүүлүк 4,5 миң тонна/суткасына, иштөө режими – күнү-түнү.
АЫФ заманбап жабдуулар менен жабдылган: Metso Outotec тегирмендери, Wier Minerals насостору, Atlas Copco компрессорлору.
Алтын ылгоочу фабриканы, калдыктарды сактоочу жайды жана инфраструктуралык объектилерди курууга инвестициянын жалпы көлөмү 300 миллион АКШ долларын түздү.
Тереккан, Перевальное жана Терек кендерин иштетүүгө лицензия «Эти Бакыр Терексай» ЖЧКсына 2036-жылдын 20-январына чейин берилген. Жалпысынан, долбоор 15–20 жылдык туруктуу иштөөгө, келечектеги перспективага ылайыкталган.
«Эти Бакыр Терексай» ЖЧКсы
Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык түзүлгөн юридикалык жак. Алгачкы каттоо датасы: 2015-жылдын 16-октябры. Кайра каттоо датасы: 2015-жылдын 14-декабрында
Компаниянын катышуучулары болуп төмөнкүлөр саналат:
– 75% уставдык капиталына ээлик кылган “Эти Бакир” ААКсы (Түркия). (Уставдык капиталга салым 30 млн. АКШ долларын түздү)
– уставдык капиталдын 25% үлүшүнө ээлик кылган «Кыргызалтын» ААКсы (Кыргыз Республикасы). (Терексай кен филиалынын бардык мүлктүк комплексин өткөрүп берүү аркылуу уставдык капиталга салым 10 млн. АКШ долларын түздү)
«Эти Бакыр Терексай» ЖЧКсынын уставдык капиталы 3 034 913 000 сомду түзөт
Алтын ылгоочу фабрикасынын (АЫФ)
«Эти Бакыр Терексай» ЖЧКсынын алтын ылгоочу фабрикасынын (АЫФ) курулушу 2020-жылы пандемия учурунда башталган. Активдүү иш 2021-жылы уланып, 2022-жылдын февраль айында толугу менен бүткөрүлгөн.
Иштетүү максатында жер казынасын пайдаланууга лицензиялар: №4520 AE / №2783 AE
Алтын ылгоочу фабрикасынын курулушуна 40 миң м3 бетон жана 4,2 миң тонна металл конструкциясы жумшалып, 5 миллион метрден ашык жер казуу иштери жүргүзүлдү
Заманбап жабдуулар орнотулду: Metso Outotec тегирмендери, Wier Minerals насостору, Atlas Copco компрессорлору
Алтын ылгоочу фабриканы, калдыктарды сактоочу жайды жана инфраструктуралык объектилерди курууга инвестициянын жалпы көлөмү 300 млн АКШ долларын түздү
Жаңы алтын ылгоочу фабриканын өндүрүштүк кубаттуулугу: жылына 1 миллион тонна руда, орточо суткалык өндүрүмдүүлүк 4,5 миң тонна/суткасына, иштөө режими – күнү-түнү
Кендерди иштетүү боюнча долбоорлорду ишке ашырууну, ошондой эле алтынды кайра иштетүүчү фабриканын курулушун каржылоону «Эти Бакир» ААКсы ишке ашырган
Өндүрүштүк комплекс төмөнкү бөлүмдөрдөн турат:
- эстакадалуу чоң майдалоочу имараты;
- майдалоочу жана сорттоочу түйүн жана реагенттерди даярдоо;
- негизги имарат;
- калдыктарды сактоочу жай жана калдыктарды сактоочу чарба.
Негизги технологиялык этаптары:
- майдалоо
- сорттоо
- майдалоо
- коюутуу
- эритүү
- сорбциялык эритүү
- дор куймасын эритүү
- нейтралдаштыруу
- калдыктарды сактоочу жай
Кендердин кыскача баяндамасы:
Тереккан кени. 1934-жылы ачылган. Тоо-кен тилкесинин аянты 44,7 гектарды түзөт. Иштеп чыгуу ыкмасы ачык. Тереккан кени боюнча мамлекеттик запастардын балансы С1, С2 категориялары жана баланстан тышкаркы категорияларды камтыйт: руда – 15 720,34 миң тонна, алтын – 38 535,21 кг, орточо камтылышы 2,45 г/н, күмүш – 41,19 тонна орточо камтылышы 2,62 г/т.
Терек кенинин «Южный» участогу. 1941-жылы ачылган. Тоо-кен тилкесинин аянты 10,6 гектарды түзөт. Иштеп чыгуу ыкмасы ачык. Терек кенинин Южный участогу боюнча мамлекеттик запастардын балансына төмөнкүлөр кирет: 836,8 миң тонна руда, 2061,8 кг алтын, орточо камтылышы 2,46 г/т.
Перевальное кени. 1968-1977-жылдардагы геологиялык чалгындоо иштеринин жүрүшүндө ачылып, 1975-1984-жылдары чалгындоо жана баалоо иштери жүргүзүлгөн. Тоо-кен аянты 59 гектарды түзөт. Иштеп чыгуу ыкмасы жер астындагы. Руда – 83382 тонна, алтын – 6697,6 кг, орточо камтылышы 9,29 г/т.
Кызматкерлердин саны жөнүндө маалымат:
Ишканада 657 адам иштейт. Анын ичинен: чет өлкөлүк адистер – 83 жумушчу, Кыргыз Республикасынын жарандары – 571 адам